Κρύβουν την ένωση με τους παπικούς*

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς


Μέ  αἰσθήματα πικρίας,  ὀδύνης καί ἀπογοητεύσεως παρακολούθησε ὁ πιστός  λαός τοῦ  Θεοῦ  ἀπό  τά  ΜΜΕ  τά ὅσα κακόδοξα ἐλέχθησαν,  ἀλλά καί τά ὅσα ἀπαράδεκτα καί κατά παράβαση τῶν Ἱερῶν Κανόνων ἐπράχθησαν γιά μιά ἀκόμη φορά κατά τήν φετινή «θρονική ἑορτή» τοῦ Φαναρίου στίς 30 Νοεμβρίου ἐ.ἔ (2015). Δυστυχῶς κάθε χρόνο ἐπαναλαμβάνεται σχεδόν τό ἴδιο σκηνικό, οἱ ἴδιες φιέστες, οἱ ἴδιες κακοδοξίες, μέ πρωταγωνιστή  τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο.
Γιά πολλοστή ἤδη φορά ὁ κ. Βαρθολομαῖος στήν προσφώνησή του πρός τόν ἐπικεφαλῆς τῆς παπικῆς ἀντιπροσωπείας καρδινάλιο κ. Kurt Koch, ἐπαναλαμβάνει τήν ἴδια οἰκουμενιστική ἰδεολογία καί  γλώσσα,  ὅπως  ἄλλως τε  συνηθίζει νά τό πράττει κάθε φορά, πού ἀπευθύνεται πρός ἑτεροδόξους αἱρετικούς, Παπικούς,  Προτεστάντες, ἤ  Μονοφυσίτες, προφανῶς γιά νά ἐπιβεβαιώσει γιά μία ἀκόμη φορά στόν κλῆρο καί στόν πιστό λαό τοῦ  Θεοῦ τήν ἀμετακίνητη προσήλωση στίς αἱρετίζουσες θεωρίες του.
Θεωρήσαμε ὅτι δέν ἔχει πλέον κανένα νόημα νά μποῦμε καί πάλι στόν κόπο νά ἀνατρέψουμε τίς ἴδιες κακοδοξίες καί νά ἐλέγξουμε  τίς ἴδιες  παραβάσεις τῶν Ἱερῶν Κανόνων, διότι τό ἔχουμε πράξει πολλές φορές στό παρελθόν σέ παλαιότερα ἄρθρα μας. Εἶναι ὑπερβέβαιο, ὅτι ὅσα ἄρθρα καί ἄν γράψουμε, δέν πρόκειται νά ἔχουν τήν παραμικρή ἀπήχηση, διότι δέν ὑπάρχει δυστυχῶς καμία διάθεση γιά διάλογο, ὅσο καί ἄν προσπαθεῖ ὁ Παναγιώτατος νά πείσει περί τοῦ ἀντιθέτου ὅτι δῆθεν «τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἐπιθυμεῖ καί ἐπιδιώκει  τόν διάλογον μετά πάντων, ὁμοδόξων καί ἑτεροδόξων χριστιανῶν, ὁμοπίστων καί ἀλλοπίστων συνανθρώπων...».
Κατόπιν αὐτῶν ὁ παρακάτω σύντομος σχολιασμός μας δέν  ἀπευθύνεται πρός Οἰκουμενιστάς,  ἀμετανοήτως ἐμμένοντας στήν αἵρεση καί τήν πλάνη των, ἀλλά πρός τόν πιστό λαό τοῦ Θεοῦ, μέ σκοπό τήν ἐνημέρωσή του, τόν ἐπιστηριγμό του στήν ἀλήθεια τῆς Ὀρθοδοξίας καί τήν προφύλαξή του ἀπό τήν αἵρεση καί ἀπό αὐτούς πού τήν ἐκφράζουν καί τήν προωθοῦν. Στίς γραμμές πού ἀκολουθοῦν θά περιοριστοῦμε νά ἀναφερθοῦμε στό  θέμα τῆς  ἄρσεως  τῶν ἀναθεμάτων,  διότι  φέτος  συμπληρώνονται 50  χρόνια ἀπό τότε πού ἔλαβε χώρα τό φρικτό αὐτό γεγονός, στό ὁποῖο  ἄλλωστε ἀναφέρεται καί ὁ κ. Βαρθολομαῖος στήν φετινή προσφώνησή του: «Ἐκ τῶν διαλόγων τούτων ὁ  διάλογος τῆς  ἀγάπης ἤρξατο διά μιᾶς ἐξόχως συμβολικῆς Πράξεως ἀμφοτέρων τῶν Ἐκκλησιῶν, τῆς ἐν ἔτει 1965 ἄρσεως τῶν ἑκατέρωθεν ἀναθεμάτων, διά τῶν ὁποίων, κρίμασιν οἷς οἶδε Κύριος, αἱ Ἐκκλησίαι Ρώμης καί Κωνσταντινουπόλεως  ἀπεσχίσθησαν ἀλλήλων κατά  τό  Σχίσμα τοῦ  1054  μ.Χ., τήν ἀπαρχήν ταύτην τῶν θλιβερῶν γεγονότων,  τά ὁποῖα  ἐπηκολούθησαν εἰς τάς σχέσεις τῶν Ἐκκλησιῶν Ἀνατολῆς καί Δύσεως ἐπί χίλια περίπου ἔτη».
Τό ὅραμα τοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρα καί ὁ διακαής πόθος του γιά ἕνωση στό κοινό Ποτήριο ἐπιχειρήθηκε μέ τήν ἄρση τῶν ἀναθεμάτων μεταξύ Βατικανοῦ καί Φαναρίου, πού  πραγματοποιήθηκε τόν Δεκέμβριο τοῦ  1965. Ἄραγε τό γεγονός αὐτό ἐσήμαινε καί γιά τίς δύο πλευρές τήν ἄρση τοῦ σχίσματος; Προφανῶς  ναί, διότι τοῦτο φαίνεται ξεκάθαρα ἀπό ὅσα ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας  ἀπεκάλυψε τόν Αὔγουστο τοῦ 1971: «τό ᾽65 ἐσηκώσαμεν τό σχίσμα, εἰς τήν Ρώμην καί ἐδῶ, μέ ἀντιπροσώπους μας ἐκεῖ καί ἀντιπροσώπους ἐκεῖθεν ἐδῶ...», ἀλλά καί ἀπό  τήν διαβεβαίωση τοῦ  Πάπα  Παύλου  τοῦ  ΣΤ´,  ὁ  ὁποῖος τό 1972 ἐδήλωσε, ὅτι «μετά τῆς  Ὀρθοδόξου  Ἐκκλησίας εὑρισκόμεθα  σχεδόν εἰς τελείαν κοινωνίαν», ἐννοώντας προφανῶς ὅτι ἡ ληστρική, ἡ ψευδοοικουμενική Σύνοδος, Φεράρας  Φλωρεντίας, (1438/9),  θά γίνει ἀποδεκτή  ἀπό Ὀρθοδόξου πλευρᾶς.
Τό   πρωτότυπο   γαλλικό   κείμενο τῆς συμφωνίας τοῦ 1965  ἀναφέρει  ὅτι ὁ Πάπας Παῦλος ὁ ΣΤ´ καί ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας αἴρουν  τήν  «ἀκοινωνησία» μεταξύ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν. Συγκεκριμένα ἡ  σωστή μετάφραση τῆς παραγράφου 4,  ἐδάφιο β´, τῆς συμφωνίας λέγει τά ἑξῆς: «ἀποδοκιμάζουσιν ὡσαύτως καί αἴρουσιν ἀπό  τῆς μνήμης καί ἐκ μέσου τῆς Ἐκκλησίας τάς ἀποφάσεις ἀκοινωνησίας (=lessentences  d’ excommunication), ὧν ἡ ἀνάμνησις ἐπενεργεῖ μέχρι σήμερον  ὡς κώλυμα εἰς τήν ἐν ἀγάπῃ προσέγγισιν, παραδίδουσι δέ αὐτάς τῇ λήθῃ»! Ὁ ἀείμνηστος καθηγητής π. Ἰωάννης  Ρωμανίδης  ἐπισημαίνει ὅτι  «οἱ  New  York   Times   μετέδωσαν τήν ἀπό κοινοῦ ἀγγελίαν τοῦ Βατικανοῦ καί τοῦ Φαναρίου τῆς 7ης Δεκεμβρίου 1965 διά τήν ἄρσιν τοῦ excommunicatio  (τῆς ἀκοινωνησίας τοῦ Λατινικοῦ κειμένου) εἰς τήν πρώτην σελίδα, ὡς  τό  τέλος  τοῦ  σχίσματος  τοῦ 1054 καί ὡς τήν ἐπανέναρξιν τῆς μυστηριακῆς κοινωνίας, πού  εἶχε τότε  δῆθεν διακοπεῖ. Φαίνεται πλέον σαφῶς, ὅτι τό ἑλληνικόν   κείμενον,  πού   ἀναγγέλλει τήν «ἄρσιν τῶν ἀναθεμάτων», ἦτο τεχνηέντως παραπλανητικόν. Φαίνεται εἶχε σκοπόν νά ἀμβλύνη ἐνδεχομένας ἀρνητικάς ἀντιδράσεις τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν».  Ἀπό τά παραπάνω συμπεραίνουμε  ὅτι,    τοὐλάχιστον   γιά τό Φανάρι, (ἀπό Ὀρθοδόξου πλευρᾶς), ὅπως καί γιά τό Βατικανό, «ἀκοινωνησία», «σχίσμα», πλέον δέν ὑφίσταται καί ἡ  ἕνωση  τῶν  Ἐκκλησιῶν   ἤδη  ἔγινε, ἀλλά  δέν  εἶναι  ἀκόμη «τελεία».  Αὐτό θά  γίνει ὅταν  Πάπας  καί  Πατριάρχης «κοινωνήσουν» ἀπό τό «κοινό Ποτήριο», ὅπως  ἤδη  κοινωνοῦν μετά τό  1965,  σέ πολλές περιπτώσεις κληρικοί καί λαϊκοί ἀπό τίς δύο «Ἐκκλησίες» τους. Μέ αὐτά τά δεδομένα οἱ  λατινόφρονες Πατριάρχες, Ἀρχιεπίσκοποι καί λοιποί ποιμένες, παρουσιάζουν σταδιακά τήν ἕνωση, πού  ἀποφασίσθηκε τό 1965. Πιστεύουν, ὅτι ἔτσι θά ἀποφευχθοῦν ἀνεπιθύμητες  σέ  βάρος  τους   ἀντιδράσεις, γιά τήν προδοσία τους  αὐτή  ἀπό  τόν πιστό  λαό τοῦ  Θεοῦ.
Τήν ψευδοένωση αὐτή, πού  ἀπεφασίσθη καί ὑπεγράφη μεταξύ Βατικανοῦ καί Φαναρίου μέ τήν ἄρση τῶν ἀναθεμάτων, ἀποκαλύπτουν καί σχολιάζουν ἐκκλησιαστικές προσωπικότητες καί ἀκαδημαϊκοί διδάσκαλοι,  πού  ἀσχολήθηκαν καί ἐρεύνησαν εἰς βάθος τά συγκλονιστικά αὐτά γεγονότα, ἤ  ἔλαβαν μέρος στούς μετά ταῦτα γενομένους θεολογικούς διαλόγους. Ἕνας ἐξ αὐτῶν, ὁ μακαριστός καθηγητής Ἰωάννης Καρμίρης  παρατηρεῖ: «Ὁ Πάπας Παῦλος ὁ ΣΤ´ καί οἱ περί αὐτόν Ρωμαιοκαθολικοί θεολόγοι ἐξεπόνησαν ἕν καλῶς μελετηθέν εὐρύτατον  πρόγραμμα ρωμαιοκεντρικοῦ Οἰκουμενισμοῦ, σύμφωνον πρός  τήν  Λατινικήν  Ἐκκλησιολογίαν». Ὁ ὁμ. καθηγητής  π. Θεόδωρος  Ζήσης ἐπιβεβαιώνει τήν  ἴδια  πραγματικότητα: «Ἐκεῖνοι, (οἱ Λατινόφρονες), ἐσχεδίασαν καί ἐχάλκευσαν  μέ κρυφές συμφωνίες τήν ἕνωση, χωρίς νά ἐνημερώνουν ὅλα  τά  μέλη τῆς  ἀντιπροσωπείας, γιά νά μήν ὑπάρχουν ἀντιδράσεις, ὅπως δέν ἐνημερώνεται σήμερα ὁ πιστός λαός καί δέν ἀντιλαμβάνεται   γι᾽ αὐτό, ὅτι ἡ ἕνωση γίνεται ἤδη σταδιακά, ἔχει προχωρήσει  οὐσιαστικά μέ συμπροσευχές, συλλείτουργα  καί  ἀμοιβαία ἐκκλησιαστική ἀναγνώριση, εἰς  τρόπον ὥστε τό  κοινό Ποτήριο, ὅταν ἔλθη ἐπισήμως, νά ἀποτελεῖ ἁπλῶς μία ἐπισφράγιση καί  ἐπικύρωση τῆς γενομένης ἤδη ἑνώσεως». Ὁ ἀγωνιστής καί μαχητικός ἱεράρχης, ἀείμνηστος Μητροπολίτης Φλωρίνης κυρός Αὐγουστίνος  Καντιώτης   ἐπισημαίνει:
«Ἡ ἕνωσις, ἡ ψευδοένωσις, ἔχει ἀποφασισθῆ. Ἔχει ἀποφασισθῆ εἰς μυστικά διαβούλια Ἀνατολῆς καί Δύσεως, διαβούλια πολιτικῆς, οἰκονομικῆς καί θρησκευτικῆς φύσεως, ὧν ἐγκέφαλος ὁ Πάπας! Τό  σχέδιον πρός  πραγματοποίησιν τοῦ σκοποῦ  ἐξελίσσεται κατά φάσεις καί στάδια ἐν ἀγνοίᾳ τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ, ὁ ὁποῖος  ἔκπληκτος μίαν πρωΐαν θά ἀκούση, ὅτι ἡ ἕνωσις ἐπετεύχθη! Δέν εἶναι ὑπερβολή ἐάν εἴπωμεν, ὅτι εὑρισκόμεθα εἰς  τό  κύκλωμα φοβερῶν ἡμερῶν διά τήν Ὀρθόδοξον πίστιν. Συντελεῖται εἰς βάθος καί ἔκτασιν προδοσία, τήν ὁποία δέν δυνάμεθα νά φαντασθῶμεν». Ὁ  μακαριστός Καθηγούμενος  τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους ἀρχιμ. Γεώργιος  Καψάνης παρατήρησε: «Πάντα τά ἀνωτέρω δηλοῦν, ὅτι τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον δέν θεωρεῖ πλέον τόν Πάπαν καί τήν Ρωμαιοκαθολικήν Ἐκκλησίαν ὡς αἱρετικούς, σχισματικούς καί πλανωμένους, ἐφ᾽ ὅσον δέχεται τήν Παπικήν Ἐκκλησίαν ὡς “ἁγίαν”, τόν δέ ἐπικεφαλῆς αὐτῆς ὡς “ἅγιον”, “μακαριστόν”, ὑπέρ οὗ τελεῖ καί ἐπιμνημόσυνον δέησιν. Σημαίνουν ἐπίσης,  ὅτι ἡ ἕνωσις  σχεδόν ἔχει γίνει καί ἀπομένει ἡ μεθόδευσις τῆς τελείας μυστηριακῆς κοινωνίας, πρός τήν ὁποίαν βαίνομεν  ὁλοταχῶς...».   Τό  γεγονός ἐξ ἄλλου,  ὅτι  ὁ   Πατριάρχης    Ἀθηναγόρας ἐμνημόνευε τόν Πάπα στήν ἁγία Πρόθεση καί στήν Θεία Λειτουργία, ἐπιβεβαιώνει τήν  ἐπιχειρηθεῖσα μέ τήν ἄρση τῶν ἀναθεμάτων ψευδοένωση. Σέ ἐπιστολή  του  πρός  τόν  Πάπα  Παῦλο τόν ΣΤ´ τόν Δεκέμβριο τοῦ 1968, ἔγραφε:
«Ἐν τῇ κοινωνίᾳ ταύτῃ ἱερουργοῦντες μετά τῆς χορείας τῶν περί ἡμᾶς ἱερωτάτων Μητροπολιτῶν καί ὑπερτίμων, μνησθησόμεθα ἀπό τῶν διπτύχων τῆς καρδίας   ἡμῶν  τοῦ   τιμίου   ὀνόματός Σου ἀδελφέ, Ἁγιώτατε τῆς Πρεσβυτέρας  Ρώμης  Ἐπίσκοπε, ἐνώπιον τῆς ἁγίας ἀναφορᾶς αὐτοῦ τούτου τοῦ τιμίου Σώματος καί αὐτοῦ τούτου τοῦ τιμίου Αἵματος τοῦ Σωτῆρος ἐν τῇ θείᾳ τοῦ ἁγιωτάτου προκατόχου ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου λειτουργίᾳ. Καί ἐροῦμεν τῇ  ἁγίᾳ ἡμέρᾳ τῶν Χριστουγέννων ἐνώπιον τοῦ ἁγίου θυσιαστηρίου καί λέγομέν  σοι: τῆς  Ἀρχιερωσύνης σου  μνησθείη Κύριος  ὁ  Θεός, πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων».
Περιττό  βέβαια νά  τονιστεῖ,  ὅτι  ἡ ἐνέργεια αὐτή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἦταν ἀντικανονική καί παράνομη, διότι ἀποτελεῖ μονομερῆ ἐνέργεια ἑνός μόνον Πατριαρχείου, χωρίς δηλαδή νά ἔχει προηγηθεῖ Πανορθόδοξη Σύνοδος καί ὁμόφωνη ἀπόφαση ὅλων τῶν Πατριαρχείων καί  τῶν λοιπῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, ὅπως βέβαια θά ἔπρεπε γιά ἕνα τόσο μεγάλης σημασίας θέμα. Στήν αὐθαιρεσία αὐτή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἄμεση ὑπῆρξε ἡ ἀντίδραση  τῆς  Ἐκκλησίας τῆς  Ἑλλάδος, ἡ ὁποία «μέ πολλήν δυσμένειαν ἐπληροφορήθη τήν πρωτοβουλίαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως κ. Ἀθηναγόρα.  Οὐδείς ἔχει τό δικαίωμα νά προβαίνη εἰς παρομοίας πράξεις. Τό δικαίωμα ἔχει μόνον ὁλόκληρος ἡ  Ὀρθοδοξία», καθώς ἐδήλωσε ὁ  τότε  Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κυρός Χρυσόστομος ὁ Β´. Σέ ἄλλη δήλωση  τοῦ  Ἀθηνῶν  Χρυσοστόμου τοῦ Β´, πού ἔχει καταχωρηθεῖ στά «Πεπραγμένα» του  (τόμ. Β´,  Ἀθῆναι 1967,  σελ. 197),  ἀναφερόμενος στόν  κ.  Ἀθηναγόρα, λέγει: «Ὁ Ἀθηναγόρας  ὁ Α´ οὐδέν πρεσβεύει,  εἰς οὐδέν πιστεύει, εἰ μή μόνον ἑαυτῷ  δουλεύει  καί τήν ἀπαθανάτισιν  τοῦ  ὀνόματός  του  ἐπιδιώκει, ἔστω κατά Ἡρόστρατον, διά τῆς καταστροφῆς τῆς  Ἐκκλησίας».
Περαίνοντας τόν μικρό αὐτό σχολιασμό μας, ἐκφράζουμε καί πάλι τήν ἔντονη ἀνησυχία μας γιά τά τεκταινόμενα. Τό περιεχόμενο  τῆς φετινῆς προσφώνησης τοῦ κ. Βαρθολομαίου, ἐν ὄψει μάλιστα τῆς προετοιμαζόμενης Πανορθοδόξου Συνόδου τοῦ 2016 καί σέ συνδυασμό μέ τήν πρόσφατη εἴδηση, ὅτι ὁ  Πάπας Φραγκίσκος, κατά τήν τέλεση «Θείας Λειτουργίας» στήν Οὐγκάντα, «ἐμνημόνευσε» τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη στά δίπτυχα,  ὡσάν νά ὑφίσταται ἤδη μυστηριακή  κοινωνία  μεταξύ  τους, (καί χωρίς νά ὑπάρχει ἡ παραμικρή ἀντίδραση ἀπό πλευρᾶς τοῦ Φαναρίου), μᾶς ὁδηγεῖ ἀβίαστα στό συμπέρασμα ὅτι δυστυχῶς δρομολογεῖται,  μιά ἕνωση ἀνόσια, δαιμονική καί φρικτή, τύπου Φερράρας    Φλωρεντίας (1438/9),  χωρίς τήν ἐπιστροφή τῶν Παπικῶν στήν Ὀρθοδοξία, τήν μοναδική καί ἀληθινή Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ!
Κατόπιν αὐτῶν θερμές εἶναι οἱ προσευχές ὅλων μας, κλήρου καί λαοῦ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ: «Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καί ἴδε» σέ ποία ἀξιοθρήνητη  καί  ἐλεεινή κατάσταση ἔχει φθάσει ἡ πρωτόθρονη ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀλλά καί γενικότερα. Διά τάς  ἁμαρτίας μας καί  διά  τήν ἀμέλειά μας παρεχώρησες νά ἐπικρατήσει καί νά κυριαρχήσει ἡ  φοβερή αὐτή παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἔτσι ὥστε νά εἴμαστε ἀναπολόγητοι ἐνώπιόν Σου. Κλῆρος καί λαός ἐγκαταλείψαμε τήν ὁδόν τῶν ἁγίων Πατέρων μας καί «ἐπορεύθημεν ἐν τοῖς θελήμασιν τῶν καρδιῶν ἡμῶν». Ἔπαυσαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες μας νά ἀποτελοῦν γιά μᾶς παραδείγματα  καί πρότυπα πρός μίμηση στούς μέχρι θανάτου ἀγῶνες των γιά τήν διαφύλαξη τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν πίστεως. Πατοῦμε ἀνερυθριάστως ἐπάνω στά αἵματα τῶν Ἁγίων καί  Ἡρώων τῆς Ἀμωμήτου Ὀρθοδόξου Πίστεώς μας, οἱ ὁποῖοι ὑπέρ Αὐτῆς, διά πυρός καί σιδήρου καί ὕδατος ἐτελειώθησαν. «Ἀλλ᾽ ἱκετεύομε τήν σήν ἀνείκαστον ἀγαθότητα. Φεῖσαι ἡμῶν, Κύριε, κατά τό πλῆθος τοῦ  ἐλέους Σου  καί σῶσον ἡμᾶς» ἀπό τήν φοβερή αὐτή λύμη τῆς  παναιρέσεως καί ἀνάδειξε στούς ἐσχάτους αὐτούς χρόνους τῆς γενικῆς ἀποστασίας, στούς ὁποίους ζοῦμε, ἁγίους καί ἀξίους ἱεράρχες, ἀληθινούς μιμητές τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας.

* Ὁ τίτλος εἶναι δικός μας (περιοδικό "Παρακαταθήκη"). Πρόκειται γιά Ἀνακοινωθέν τοῦ Γραφείου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς ἐπί τῶν αἱρέσεων καί παραθρησκειῶν, μέ τίτλο «Σχόλιο στήν ἀναφορά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου πρός τούς αἱρετικούς παπικούς γιά τήν “ἄρση των ἀναθεμάτων”».

Πηγή: Περιοδικό "Παρακαταθήκη" τεύχος 105, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2015